Η Υφαντική ως εργαλείο Ανάπτυξης- Eκπαιδευτική Ημερίδα στην Καλαμάτα

O πολιτιστικός φορέας Branding Heritage στο πλαίσιο του έργου με τίτλο «Οι Υφαντές και Υφάντρες της Ελλάδας (The Weavers of Greece) για τη διαφύλαξη της παραδοσιακής τέχνης της υφαντικής και την αξιοποίησή της στο σήμερα – έργο που υλοποιείται με τη στήριξη της Διεύθυνσης της Νεότερης Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού- , διοργάνωσε την Κυριακή 17 Δεκεμβρίου 2023 την εκπαιδευτική ημερίδα με θέμα «Η Υφαντική ως εργαλείο ανάπτυξης- Επιχειρηματικές δεξιότητες / Σύγχρονο Design» στην Καλαμάτα, στη  Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών Βικτωρία Γ. Καρέλια.

Σκοπός της ημερίδας ήταν η εκπαίδευση/ενδυνάμωση σε επιχειρηματικές δεξιότητες των Ελλήνων χειροτεχνών υφαντικής που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα από την ομάδα του Branding Heritage στην Πελοπόννησο (Μεσσηνία- Λακωνία- Αρκαδία- Αργολίδα) αλλά και η διασύνδεση τους με σύγχρονα brands και Textile Artists για ανταλλαγή τεχνογνωσίας και ανάπτυξη συνεργειών.

Απώτερος στόχος είναι το έργο να υλοποιηθεί και στις 13 Περιφέρειες της χώρας, με παράδοση στην υφαντική, να προβληθεί η σημασία της σύμπραξης της παράδοσης με το σύγχρονο επιχειρείν και να δημιουργηθεί μια σύγχρονη βάση δεδομένων (database)  Ελλήνων χειροτεχνών υφαντικής που θα συμβάλει στην εξωστρέφειά τους και στη διασύνδεση τους με δίκτυα σε Ελλάδα και Εξωτερικό.

Την ημερίδα άνοιξε η Τζίνα ΚΑΡΕΛΙΑ, Πρόεδρος Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας & Mέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια. Η κα Καρέλια καλωσόρισε τους ομιλητές και τους υφαντές της Πελοποννήσου και αναφέρθηκε στους λόγους που το ίδρυμα Γ.& Β. Καρέλια και το Λύκειο Ελληνίδων Καλαμάτας στηρίζουν το έργο του πολιτιστικού φορέα Branding Heritage.

«Στηρίζουμε το πρόγραμμα «Οι Υφαντές  & Υφάντρες της Πελοποννήσου διότι πιστεύουμε στην αξία του προγράμματος. Φέτος το Λύκειο Ελληνίδων Καλαμάτας  για πρώτη φορά αποφάσισε να διοργανώσει μαθήματα υφαντικής για αρχάρειους. Το πρώτο πράγμα που χρειάστηκε ήταν μια δασκάλα υφαντικής (υφάντρα) η οποία θα μπορούσε να αναλάβει αυτά τα τμήματα. Ανέτρεξε στη Βάση Δεδομένων του Branding Heritage και βρήκε την κυρία Στρατηγούλα Χειλά, η οποία δέχθηκε να αναλάβει τα τμήματα. Είναι συνεπώς ιδιαίτερα σημαντική αυτή η Βάση Δεδομένων Ελλήνων χειροτεχνών ( στη συγκεκριμένη περίπτωση υφαντικής) η οποία φέρνει σε επαφή τους υφαντές και τις υφάντρες με ανθρώπους και φορείς για ανάπτυξη συνεργειών. Στο πωλητήριο του Μουσείου υπάρχουν αντικείμενα που είναι δημιουργημένα στον αργαλειό. Κάποιοι άνθρωποι έκαναν το μεράκι τους επάγγελμα και δημιούργησαν ατομικές, οικογενειακές επιχειρήσεις συνδυάζοντας μια παραδοσιακή τέχνη με σύγχρονο design και marketing και κατάφεραν να πουλούν τα προϊόντα τους σε όλη την Ελλάδα. Ο σκοπός της ημερίδας όπως και ο σκοπός του Branding Heritage γενικότερα είναι η σύνδεση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη δημιουργία και το σύγχρονο επιχειρείν, κάτι που θεωρώ πως είναι εξαιρετικά επίκαιρος και σημαντικό».

Η Διευθύντρια της Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Βίλλυ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ αναφέρθηκε στην επανεκτίμηση των παραδοσιακών τεχνών και τη συμβολή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. «Το 2023 είναι διπλή επέτειος, κλείνουν 20 χρόνια από την υιοθέτηση της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και 10 χρόνια από την έναρξη εγγραφών στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας». Η κα Φωτοπούλου αναφέρθηκε επίσης στα βήματα, τις μεθόδους της Διαφύλαξης και τα κριτήρια εγγραφής. «Μέχρι σήμερα έχουν εγγραφεί στο Εθνικό  Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας 103 στοιχεία. Σημαντικός στόχος του Υπουργείου Πολιτισμού για τα επόμενα χρόνια είναι η διαφύλαξη και η ανάδειξη  της Ζωντανής μας Παράδοσης».

Η Κατερίνα ΦΡΕΝΤΖΟΥ, Δημοσιογράφος, Ιδρύτρια Πολιτιστικού Φορέα Branding Heritage παρουσίασε το έργο του φορέα. Εξήγησε πως η δημοσιογραφική της αναζήτηση σε θέματα πολιτιστικής επιχειρηματικότητας την οδήγησε στην ίδρυση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Branding Heritage. Η ανάδειξη μέσα από τα άρθρα και τα ρεπορτάζ της (τα τελευταία χρόνια στο Περιοδικό ‘Κ’ της εφημερίδας Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ) ανθρώπων που κρατούν ζωντανή την παράδοση του τόπου συνεχίζεται με όχημα τον πολιτιστικό φορέα ΒΗ με έργα καταγραφής, διαφύλαξης, ψηφιοποίησης και εκπαίδευσης. Η στήριξη της ελληνικής χειροτεχνίας  αλλά και η μετάδοσή της στη νέα γενιά είναι από τα κυριότερα θέματα που απασχολούν την ομάδα του Branding Heritage, η οποία σχεδιάζει νέα προγράμματα προς αυτή την κατεύθυνση.

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

«Το μέλλον της Παράδοσης» ήταν ο τίτλος της ομιλίας της κας Αικατερίνης ΚΑΜΗΛΑΚΗ, Ομότιμης Ερευνήτριας, τ. Διευθύντριας Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών. Η ίδια εξήγησε «πως είναι ένα θέμα που φαίνεται εκ πρώτης όψεως σουρεαλιστικό, καθώς το μέλλον συνδέεται με τη νεωτερικότητα, την πρόοδο, ενώ η παράδοση έχει συνδεθεί με το παρελθόν, ωστόσο ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας η νεωτερικότητα και η καινοτομία συνδέονται με την προσπάθεια να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αξιοποιήσουμε αρχές και πρακτικές του παρελθόντος. Γιατί οι πολυσυζητημένες σήμερα και προτεινόμενες ως νεωτερικές έννοιες «κυκλικήοικονομία»,«επαναχρη-σιμοποίηση-μεταποίηση», «ανακύκλωση» και «βιώσιμη ανάπτυξη» είναι τόσο παλιές όσο και οι οργανωμένες ανθρώπινες κοινωνίες, που με αυτές επεβίωσαν, σεβόμενες την ύλη και τον μόχθο δημιουργίας νέων προϊόντων. Η ελληνική παραδοσιακή κληρονομιά, πλούσια, δημιουργική και διαρκής, υλική και άυλη, από το 2003 προστατεύεται από την UNESCO με την σύμβαση για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της ανθρωπότητας. Πέρα από την αδιαμφισβήτητη πολιτιστική της διάσταση, αποτελεί ακόμη ανθρώπινη δραστηριότητα, η οποία αντλεί στοιχεία από την λαϊκή παράδοση, ασκείται από επιχειρηματικές μονάδες, κινείται και αναπτύσσεται στην σύγχρονη αγορά και στοχεύει, για τη βιωσιμότητά της, σε αγορές τοπικές και διεθνείς».

Το εκπαιδευτικό σεμινάριο της Μαριάννας ΤΕΡΖΙΔΑΚΗ, Γενικής Διευθύντριας KoινΣΕπ Knowl / Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση, είχε τίτλο «Ενδυναμώνουμε την παράδοση- Υφαίνουμε το σύγχρονο στο παραδοσιακό». Η κα Τερζιδάκη μίλησε για τη σημασία της προιοντικής ταυτότητας (brand), τις δεξιότητες που απαιτούνται για τη δημιουργία της, και για τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία προβολής. Επισήμανε την σημασία των συνεργειών, της διαφοροποίησης του προιόντος, τη σωστή αξιοποίηση των κοινωνικών δικτύων και τη σημασία της βιωσιμότητας και της ηθικής πρακτικής. Έκλεισε την εισήγησή της με το μότο του Gustav Mahler — ‘Tradition is not the worship of ashes, but the preservation of fire’ (Αγαπώ την παράδοση δε σημαίνει προσκυνώ τις στάχτες, αλλά διατηρώ τη φωτιά).

Η Iσμήνη ΣΑΜΑΝΙΔΗ, Textile Artist, Designer, σπούδασε στο Λονδίνο στο Central Saint Martins και στο Royal College of Art.  Τα τελευταία 20 χρόνια ζει και εργάζεται στη Μεγάλη Βρετανία. Η κα Σαμανίδη αναφέρθηκε στο έργο της το οποίο επικεντρώνεται στην ύφανση και χαρακτηρίζεται από μια πειραματική προσέγγιση των υλικών και της εκτέλεσης. Περιλαμβάνει έργα  μικρής κλίμακας αλλά και εκτεταμένες εγκαταστάσεις. Έχει συνεργαστεί με τη βιομηχανία και τον τομέα της αρχιτεκτονικής και της διακόσμησης και έχει καλλιτεχνικές δημιουργίες σε ατομικές εκθέσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο (Saatchi Gallery ), τις Η.Π.Α. την Κίνα, τη Γαλλία. Έργα της βρίσκονται στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Victoria and Albert και του Crafts Council στο Λονδίνο, καθώς και σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές.

Έχει προσκληθεί σε σεμινάρια και  residencies σε διεθνές επίπεδο, όπως στο Μπαγκλαντές από το British Council (2009) και στο Josef and Anni Albers Foundation στις ΗΠΑ (2014), όπου εργάστηκε προσωπικά για την επισκευή του αργαλειού της Anni Albers. Πρόσφατα πήρε μέρος με μια εικαστική εγκατάσταση στην έκθεση ‘The Butterfly Effect’ στο εργοστάσιο Μουζάκη Πεταλούδα. Η Ισμήνη έχει διδάξει στο Central Saint Martins, Royal College of Art και σε σχολές και πανεπιστήμια ανά τον κόσμο.

WΟRΚSHOP: Έλλη Σφήκα, Στυλίστρια, Ιδρύτρια Amalthea Athens. H Έλλη Σφήκα μίλησε στο κοινό την εμπειρία της ως Creative Director και στυλίστρια σε μεγάλα Ελληνικά περιοδικά μόδας και διακόσμησης, εξήγησε πώς ξεκίνησε τη δημιουργία του brand της Amalthea Athens, τα υλικά που χρησιμοποιεί και  τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ως μικρή επιχείρηση αλλά και γιατί  θεωρεί την παράδοση ένα πολύτιμο φυλακτό το οποίο μπορεί να αποτελέσει σημαντική έμπνευση για νέους δημιουργούς.  Ανέφερε πως η σύνδεση της με το Branding Heritage ξεκίνησε από την Κρήτη όπου συνεργάστηκε με υφάντρες – εγγεγραμμένες στη Βάση δεδομένων του φορέα – και δημιούργησε μια σειρά με τσάντες με υφαντά και φύλλα ανανά. Θεωρεί πως οι  Έλληνες τεχνίτες  μπορούν να δώσουν με τα χειροτεχνήματά τους μεγάλη πολιτισμική αξία σε ένα σύγχρονο προϊόν.

Στη συνέχεια ακολούθησε ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ με τους Υφαντές και υφάντρες της Πελοποννήσου (ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ – ΛΑΚΩΝΙΑΣ – ΑΡΚΑΔΙΑΣ) που ήρθαν από διάφορά μέρη όπως το Γεράκι Λακωνίας όπου έχει ξεκινήσει Δομή Υφαντικής, το Λεωνίδιο και τον Τυρό ( Τσακωνιά), την Καλαμάτα και διάφορα χωριά της Μεσσηνίας όπως το Ρίπεσι.

Το έργο ξεκίνησε από την Κρήτη, καθώς η υφαντική έχει μια αδιάλειπτη παρουσία στο νησί, όπου έχουν καταγραφεί 40 υφαντές και υφάντρες. Το υλικό είναι διαθέσιμο ΕΔΩ.

Στη ΜΕΣΣΗΝΙΑ το έργο υλοποιείται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Γ. & Β. Καρέλια και της  Βιομηχανίας Yφασμάτων Π.Κ.ΦΡΕΝΤΖΟΣ Α.Ε. σε συνεργασία με  το Λύκειο Ελληνίδων Καλαμάτας. Στη ΛΑΚΩΝΙΑ (Γεράκι) το έργο υλοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και τη συνεργασία του Πολιτιστικού Συλλόγου Γερονθρών ενώ στην ΑΡΚΑΔΙΑ (ΤΣΑΚΩΝΙΑ)με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και τη συνεργασία του Αρχείο Τσακωνιάς.

Οι εκπαιδεύσεις στις επιχειρηματικές δεξιότητες υλοποιούνται με τη συνεργασία της KοινΣΕπ knowl / Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση, μια κοινωνική επιχείρηση, ένα πολυβραβευμένο Trust Education Brand. Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε  με τη στήριξη του Ιδρύματος Γ. & Β. Καρέλια και με τη συνεργασία του Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας. Eυχαριστούμε το ξενοδοχείο Εlite City Resort για τη φιλοξενία.

Οι ομιλίες αλλά και τα πορτρέτα (βάση δεδομένων) των υφαντών και υφαντριών Πελοποννήσου θα είναι σύντομα διαθέσιμα σε ελληνικά & αγγλικά στην ιστοσελίδα του φορέα www.brandingheritage.org ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το έργο δείτε ΕΔΩ 

Φωτογραφίες: Μoonshot_pro